Projectteam Natura 2000 beleeft de stroomdalgraslanden in het veld

mei 30, 2024

Vreugderijkerwaard, bijzonder landschap 

Projectteam Natura 2000 beleeft de stroomdalgraslanden in het veld 

Langs de IJssel in onze provincie liggen 14 Natura 2000-gebieden. Dit zijn natuurgebieden die vanuit de EU zijn aangewezen om extra te beschermen en te versterken. Sinds 2018 hebben wij de opdracht om de plannen voor deze gebieden te ontwikkelen en uit te (laten) voeren. In het natuurgebied de Vreugderijkerwaard heeft Natuurmonumenten deze plannen al gerealiseerd. Zij hebben hun beheer aangepast, zodat deze bijzondere natuur behouden blijft. Ons projectteam is op veldbezoek geweest, waarbij de ecoloog Melvin de Jong ons vertelt hoe zij het beheer uitvoeren en welke uitdagingen er in dit bijzondere gebied nog liggen.  

Waterberggebied

We lopen over de wandelbrug richting het glanshaverhooiland en stroomdalgrasland. “In december stond het water zo hoog, dat de brug eronder verdween. De bewoners verderop parkeerden hun auto hier bij de dijk en moesten met een boot naar hun woning. De Vreugderijkerwaard is een waterberggebied om de voeten droog te houden in Zwolle en omgeving. Dat was rond de kerstdagen hier goed te merken.”  

Een bijzondere plek

Ons projectteam is vooral geïnteresseerd in het stroomdalgrasland, omdat wij daarvoor in de andere Natura 2000-gebieden ook een opgave hebben, zoals in Fortmond, Olsterwaarden en bij het Zalkerbos. Dit is een soort landschap dat heel uniek is. Melvin wijst ons op de groei van de ruige weegbree en de blauwe bremraap (zie foto’s), typerend voor dit bijzondere landschap. En de groep wordt extra enthousiast als blijkt dat ook de liggende ereprijs hier groeit: een uitzonderlijke bloem. 

Grasland aan de rivier

Een stroomdalgrasland ontstaat door overstromingen van de rivier. De rivier zet zand af, waardoor het gebied vlak langs de rivier met elke overstroming iets verder ophoogt (oeverwal). Uiteindelijk wordt deze oeverwal zó hoog dat door de wind zand gaat stuiven en rivierduinen ontstaan. De rivierduinen overstromen bijna nooit meer, behalve de lage delen.  Deze rivierduinen met stroomdalgrasland bieden plek voor bijzondere planten die houden van een kalkrijke, zandige en voedselarme bodem. Juist de hogere delen die bijna niet overstromen zijn erg bijzonder.

Kort houden, dat gras!

Heb je een tuin met een grasveldje? Waarschijnlijk maai je het gras voor de wintermaanden een laatste keer kort. Zodat je in het voorjaar een mooie grasmat hebt. Voor het behoud van een stroomdalgrasland is het cruciaal om de grashalmen na de winter kort te hebben. Niet zozeer vanwege het gras, maar juist vanwege de kruiden en bloemen die ertussen groeien. Anders overwoekeren de grassen deze bijzondere planten in het voorjaar. Tijdens onze wandeling door dit bijzondere landschap bespraken we hoe je stroomdalgraslanden het beste kan beheren. Want dat is nog best een uitdaging!

Maaiende machines…

Terwijl we over de velden van het stroomdalgrasland wandelen, bespreken we de voor- en nadelen van maaimachines. Onze ecoloog Kees Budding noemt de voordelen: “Je weet zeker dat je de grassen kort hebt voordat je de winter ingaat, wat ervoor zorgt dat je de bijzondere planten de kans geeft op te komen in het voorjaar. En je hebt het zelf in de hand.”

Melvin stelt daar een groot nadeel tegenover voor dit gebied: “Dit gebied is hobbelig. En zo’n maaimachine maait niet alleen het gras, maar egaliseert ook die bovenste laag met hobbels. Juist daarop groeien allerlei bijzondere plantensoorten, zoals voorjaarszegge, voorjaarsganzerik en grote tijm. Die begroeiing wil je graag behouden.”

… of kauwende koeien?

In de Vreugderijkerwaard heeft Natuurmonumenten voor begrazing van koeien gekozen: “Hier grazen zo’n 80 koeien. Helaas is de grond te drassig om ze tot aan november te laten grazen, maar we hebben met de pachter afgesproken dat er zo’n 5 koeien achterblijven om de laatste grassen te eten.” Natuurmonumenten moet wel in de gaten houden of de koeien het gras kort genoeg grazen. Want de koeien dwalen wel eens af en eten de grassen elders. Dat voorkom je door het gebied af te zetten en voor de koeien alleen de grassen van dit stroomdalgrasland op het menu te zetten. Melvin benadrukt een extra voordeel van koeien: “Ook verspreiden de koeien zaden door het gebied doordat deze aan de vacht of de poten blijven plakken.”

Melvin, hartelijk dank dat je ons rondleidde in dit bijzondere gebied en zo uitvoerig vertelde over hoe jullie dit veilig stellen voor de toekomst!

Lees hier meer over de Vreugderijkerwaard

Lees hier meer over ons project Natura 2000 IJsseluiterwaarden